Ahlâkî Fazilet ve Değerleri Yetiştirme

Nefsi eğitip yetiştirmenin, seyir ve sülûk edip Allah'a yakınlık makamına erişmenin yollarından biri de, kökleri insanın içinde olan ahlâkî fazilet ve değerleri yetiştirmektir.

Güzel ahlâk, insanın melekutî ruhuyla uyum sağlayan değerlerdir. Bu değerleri yetiştirmekle yüce Allah'a yakınlık (kurb) makamına erişinceye kadar insanın insaniyeti gittikçe mükemmelleşir.

Âlemlerin Rabbinin kutlu zatı bütün kemallerin kaynağıdır. İnsan ise, yüksek âlemden olduğu için, pak olan ve pisliklere, günahlara bulaşmamış fıtratıyla yüksek âlemle uyumlu olan insanî kemalleri tanımakta ve doğal olarak onlara eğilim göstermektedir.

Dolayısıyla bütün insanlar, bütün asırlarda adalet, fedakârlık, doğruluk, dürüstlük, bağış, emanete riayet, hayırseverlik, cesaret, sabır, tahammül, ilim, iyilik etme, mahrum ve zayıf düşenleri savunma, teşekkür etme, cömertlik, sözünde durma, tevekkül, tevazu, af ve bağış, yumuşaklık ve halka hizmet etmek gibi güzel ahlâkın iyi oluşunu idrak etmektedirler. Allah-u Teâlâ Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyurmaktadır:

Onu (nefsi) arındırıp temizleyen gerçekten kurtuluşu bulmuştur. (Andolsun) nefse ve ona bir düzen içinde biçim verene; sonra ona fücurunu (sınır tanımaz günah ve kötülüğünü) ve ondan sakınmayı ilham edene! Onu arındırıp temizleyen, gerçekten kurtuluşa ermiştir. Ve onu (isyanla, günahla ve bozulmalarla) örtüp saran da, elbette yıkıma uğramıştır. [1]

Ahlâkî özellikler tekrarlanınca, nefiste etki bırakıp bir meleke hâline gelir ve insanın varlığının bir parçası olurlar. Onun yapıcılığında, niceliğinde ve hatta niteliğinde etkilidirler. Dolayısıyla İslâm'ın ahlâka karşı özel bir dikkati vardır.

Ahlâkiyat İslâm'ın büyük bölümlerinden birini teşkil etmektedir. Ahlâk hakkında yüzlerce ve binlerce ayet-i kerime ve hadis-i şerif vardır. Hatta Kur’an-ı Kerimdeki ayetlerin çoğunluğunu ahlâkî buyruklar oluşturmaktadır ve kıssaların büyük çoğunluğu bile ahlâkî bir hedef taşımaktadır. Öyle ki, Kur’an-ı Kerim'i aynı zamanda eşsiz bir ahlâk kitabı olarak da tanıtabiliriz.

Esasen nefsi temizleyip arındırmak ve güzel ahlâkı eğitmek, peygamberlerin büyük hedeflerinden biri idi. Hz. Resul-i Ekrem (s.a.a) de kendisinin peygamberliğe gönderilişinin hedefini, ahlâkî değerleri yetiştirip mükemmelleştirme olarak tanıtmakta ve şöyle buyurmaktadır:

Ben Allah tarafından ahlâkî değerleri tamamlamak için gönderildim. [2]

Hz. Resul-i Ekrem (s.a.a) halka şöyle buyuruyordu:

Size ahlâkî değerleri tavsiye ediyorum. Zira Allah-u Teâlâ beni bunun için göndermiştir. [3]

Yine şöyle buyurmuştur:

Kıyamet sahrasında insanın amel terazisine güzel ahlâktan daha faziletli bir şey bırakılmaz. [4]

Ayetullah İbrahim EMİNÎ

----------

[1]- Şems, 9.

[2]- Müstedreku'l Vesail, c.2, s.282.

[3]- Biharu'l Envar, c.69, s.375.

[4]- el-Kâfi, c.2, s.99.