Ahlâkl? Toplum

Bismillahirrahmanirrahim

Ahlâkî Yasan?n Anlam?: Ahlâkî düzende herkes ahlâkî yasa ve zorunluluklara uymal?d?r. Yasalar, ak?l ve ?eriat?n onay? ile olmas? gerekenler ve olmamas? gerekenler ?eklinde ortaya ç?kar ve bu yasalar?n uygulanmas? ile birey ve toplumun hay?r ve maslahat?n?n öncüsü belirir.

Ahlâkî yasa ile kastedilen ?ey, birey ve toplumun mutlulu?unun temini için insan?n manevi ki?ili?ini, ruhsal yüceli?ini ve gerçek hüviyetini koruyan kaide ve yöntemlerdir. [1] Bu yasalar?n özellikleri ise ?öyledir:

– Uygulanma gereklili?i

– Genellik

– Mutlakl?k

Ahlâkî yasa, bu üç özellikle di?er ö?reti ve yasalardan ay?rt edilir.

Ahlâkî Yasa ?le Di?er Yasalar Aras?ndaki Fark:

1- Uygulanma gereklili?i: Ahlâkî yasalar?n uygulanmas?n?n gereklili?i, fizikteki cebrî yasalar türünden de?ildir. Çünkü fizik yasalar?, hayvanlar? bir i?i yapmaya mecbur etti?inde, bu icbar?n ?iddetini azaltacak ba?kaca bir etken olmaz. Ahlâkî yasaya itaat etme, ahlâkî buyruk ve zorunluluklar? gerçekle?tirme alan?nda ise, sorumluluk ve vazife?inasl?k hissi ile birlikte ki?isel nefsanî e?ilimler ve san?lar da insan?n iradesini etkiler.

2- Ahlâkî yasan?n genelli?i: Ahlâkî yasalar?n tümü genel buyruk ve gerekliliklerdir; konum ve durumlar? benze?en herkes, kendisi için belirlenen görevleri yapmakla yükümlüdürler. Baba ve anneye sayg?, belirli bir ki?iye veya bir ülkeye veyahut da belli bir ça??n insanlar?na özel bir buyruk de?ildir. Bu, genel bir yasad?r; herkes baba ve annesine kar?? sayg?l? davranmal?d?r ve bunun istisnas? yoktur. Vefa, iffet, yi?itlik, dürüstlük, do?ru konu?mak, kar??l?kl? sayg?... gibi ahlâkî yasalar da ayn? özellik ve niteliktedir.

3- Mutlakl?k: Ahlâkî yasalar?n mutlak olu?unun anlam?, her hangi bir kay?t ve ?artla s?n?rl? olmamas?d?r. Yani ahlâkî yasalar; zaman, mekân, ?rk... gibi kay?tlarla s?n?rl? olmayan mutlak ve kesin buyruklard?r. Ahlâkî yasalar?n tek kay?t ve ?art?, ak?l ve ?eriata itaat ve de ilâhî gaye do?rultusunda görevin ifas?d?r.

Bir ba?ka deyi?le ahlâkî yasalar, ba?ka bir amaca ula?ma vesilesi de?il, bizzat kendisi nihai amaçt?r. Bu nedenle yüce ?slâm Peygamberi (s.a.a) ?öyle buyurmu?tur: Ahlâk erdemlerini tamam?na vard?rmak için peygamberlikle görevlendirildim.

Ahlâkî yasalar?n uygulanmas?, belli bir ya? ile de s?n?rland?r?lmam??t?r. Dinî farizalar ise böyle de?ildir; çünkü onlar?n baz?s?, ba?ka bir amaca ula?mak için ve baz?lar? da belli bir zaman ve ya? için farz k?l?nm??t?r.

Ahlâkî düzen, insanbilimi ilke ve dayanaklar?na uygun olarak özel yasalara sahiptir ve bu düzenin gerçekle?tirilme amac?, Allah'?n halifeli?i makam?na ula?makt?r. Amaç, ilâhî celal ve cemalin mazhar? olmak, bütün kemallere sahip olmak ve bütün kusurlardan ar?nmakt?r. Dinî ahlâk yasalar?n ço?unda gözetilen ilke, her ortam ve ko?ulda insana yücelik, izzet ve hikmet kazand?rmakt?r.

Amelî Yöntem:

Ahlâkî düzeni toplumda yerle?ik k?labilmek, insan?n keramet, hikmet ve izzetini koruma misyonunu üstlenen ahlâkî konular?n her birine özel ilgi göstermeyi, toplumun her bireyinin ahlâkî erdemleri gerçekle?tirme yöntemleri alan?nda sürekli e?itim görmekle ahlâkî konular?n tümünü bir kültür haline getirmeyi, toplumun sa?l?kl? ortam?nda bu s?fatlar? al??kanl?k ve yetiye dönü?türmeyi gerektirir.

Halk?n genel kat?l?m? ve ahlâkî konular?n her birinin kültüre dönü?türülmesi, mükemmel ilâhî din ?slâm'?n nurlu buyruk ve hükümleri sayesinde be?erî toplumda sa?l?kl? ahlâkî altyap?y? olu?turacakt?r. O halde do?ru konu?mak, vefal? olmak, emaneti korumak, adalet, iffet, hikmet, cesaret, insanlara sayg?, ba?kalar?na hizmet... gibi ahlâkî konu ve yasalar genel kültüre dönü?türülmelidir. Böylece insanl?k, ahlâkî düzen kurma arzu ve özlemine kavu?acakt?r.

Ahlâk?n Yerle?ik Hal Almas?n?n Ön Ko?ulu:

Genelde peygamberlerin ve özelde de yüce ?slâm Peygamber’inin (s.a.a) görevlendirili?inin önemli amaçlar?ndan biri olan genel anlam?yla ahlâk; ancak bütün insanlar?n insanca ya?amas?, kimsenin kimseyi aldatmamas?, kimsenin kimseye tuzak kurmamas?, ahlâkî de?erleri (birey, aile, toplum, siyaset... gibi) bütün alanlarda genel bir kültüre dönü?türmesi, bütün insanlar aras?nda bir tür gönül birli?i ve dayan??ma olu?turmas? gerekti?ine inanmas? durumunda gerçekle?ecektir. [2]

Dr. R?za RAMAZANÎ

----------

[1]- Hüseyin Hakkani Zencanî, ?slâm'?n Ahlâk Düzeni, s. 47.

[2]- Hüseyin Hakkani Zencanî, ?slâm'?n Ahlâk Düzeni; Muhammet Taki Misbah Yezdî, Kur’an’da Ahlâk.