Cuma Namaz?

Soru 606: Biz ?imdi Hz. Mehdi'nin (Allah zuhurunu yak?n eylesin) gaybet döneminde ya?amaktay?z. Cuma namaz?na kat?lma hususunda görü?ünüz nedir? Cuma namaz?na kat?lma vazifesi Cuma imam?n? adil bilmeyenlerin üzerinden kalkar m??

Cevap: Cuma namaz? günümüzde farz-? tahyiridir. Dolay?s?yla Cuma namaz?na kat?lmak farz de?ildir; ancak Cuma namaz?na kat?lman?n yarar ve önemine dayanarak s?rf Cuma imam?n?n adaletinden ?üphe etmek veya buna benzer temelsiz mazeretlerle kendilerini böyle bir namaza kat?lman?n bereketlerinden mahrum etmek müminlere yak??maz.

Soru 607: Cuma namaz? meselesinde “vacib-i tahyirî”nin anlam? nedir?

Cevap: Anlam? ?udur: Mükellef Cuma gününün farizas?n? yerine getirmekte Cuma namaz?yla ö?le namaz?n? k?lmak aras?nda muhayyerdir (serbesttir).

Soru 608: Önemsemeyerek Cuma namaz?na kat?lmama hususunda görü?ünüz nedir?

Cevap: Önemsemeyerek ibadî-siyasî Cuma namaz?na i?tirak etmemek ?er'an k?nanm??t?r.

Soru 609: Baz?lar? bo? mazeretlere istinaden ve bazen de görü? farkl?l??? yüzünden Cuma namaz?na kat?lm?yorlar. Bu hususta görü?ünüz nedir?

Cevap: Cuma namaz? gerçi vacib-i tahyirî ise de ancak sürekli olarak Cuma namaz?na kat?lmaman?n ?er'î bir yönü yoktur.

Soru 610: Cuma namaz? k?l?nmas?na yak?n bir zamanda ve Cuma namaz?n?n k?l?nd??? yere yak?n olan bir yerde cemaatle ö?le namaz? k?lmak caiz midir?

Cevap: Kendili?inden sak?ncas? yoktur ve günümüzde Cuma namaz? farz-? tahyirî oldu?u için ö?le namaz?n? k?lmakla farz olan Cuma gününün farizas?n? yerine getirmi? olur. Ancak Cuma gününde, Cuma namaz?n?n k?l?nd??? mekana yak?n bir yerde cemaatle ö?le namaz? k?lmak müminlerin saflar?nda tefrika olu?turdu?undan; halk?n nazar?nda Cuma imam?na hakaret ve sayg?s?zl?k say?ld???ndan; ayr?ca Cuma namaz?na itina edilmedi?ini gösterdi?inden, bu i?i yapmak mümin bir kimseye yak??maz. Haram ve fesada yol açt???nda da bundan sak?nmak farzd?r.

Soru 611: Cuma imam?n?n Cuma'yla ikindi namazlar? aras?nda ö?le namaz?n? k?lmas? caiz midir? Cuma imam?ndan ba?kas? ikindi namaz? k?larsa, ikindi namaz?nda ona uymak caiz midir?

Cevap: Cuma namaz? ö?le namaz?ndan kifayet eder (onun yerine geçer); ancak, Cuma namaz?ndan sonra ihtiyaten ö?le namaz?n?n k?l?nmas?n?n sak?ncas? yoktur. ?kindi namaz?n? cemaatle k?lmak isterse, Cuma namaz?ndan sonra ö?le namaz?n? ihtiyaten k?lan kimseye uymas? ihtiyat?n en mükemmelidir. Elbette Cuma imam?n?n d???nda birisinin arkas?nda da ikindi namaz?n? k?lman?n sak?ncas? yoktur.

Soru 612: Cemaat imam? Cuma namaz?ndan sonra ö?le namaz?n? k?lmazsa, cemaatin ihtiyaten ö?le namaz?n? k?lmas? caiz midir?

Cevap: Caizdir.

Soru 613: Cuma imam?n?n -Cuma namaz? k?ld?rmak için- ?er'î hâkimden izin almas? farz m?d?r? ?er'î hâkimden maksat kimdir? Bu hüküm uzak beldelerde de geçerli midir?

Cevap: Cuma namaz? imameti kendili?inden izin almaya ba?l? de?ildir. Ancak Cuma namaz? imametine atanmas?n?n hükümlerinin geçerlili?i Müslümanlar?n veliyy-i emri taraf?ndan atanmas?na ba?l?d?r ve bu hüküm Müslümanlar?n veliyy-i emrinin hâkim oldu?u ve itaat edildi?i bütün belde ve ?ehirleri kapsam?na almaktad?r.

Soru 614: Müslümanlar?n veliyy-i emri taraf?ndan atanm?? Cuma imam?n?n, atand??? yerden ba?ka yerde bir engel ve muhalefet olmad??? takdirde, Cuma namaz? k?ld?rmas? caiz midir?

Cevap: Bu kendili?inden caizdir. Ancak bu takdirde Cuma imaml???na atanmaya ait hükümler muhakkak olmaz.

Soru 615: Geçici Cuma imam?, veliyy-i fakih taraf?ndan m? seçilmelidir, yoksa Cuma imamlar?n?n kendilerinin seçme haklar? var m?d?r?

Cevap: Veliyy-i fakih taraf?ndan atanm?? olan Cuma imam? geçici olarak birini kendi yerine seçebilir. Ancak veliyy-i fakih taraf?ndan atanan imamla ilgili hükümler geçici olarak Cuma imam?n?n yerine geçen kimsenin imametinde geçerli de?ildir.

Soru 616: Veliyy-i fakih taraf?ndan Cuma imaml???na atanan kimseyi adil bilmeyen veya adaletinde ?üphe eden bir mükellef, buna ra?men Müslümanlar?n vahdetini korumak için ona uyabilir mi? Cuma namaz?na kat?lmayan birisinin, ba?kalar?n? Cuma namaz?na kat?lmamaya te?vik etmesi caiz midir?

Cevap: Mükellefin, adil bilmedi?i veya adaletinde ?üphe etti?i kimseye uymas? caiz olmad??? gibi, onunla k?ld??? cemaat namaz? da sahih de?ildir; ancak vahdeti korumak amac?yla görünü?te cemaate i?tirak etmesinin sak?ncas? yoktur. Her durumda ba?kalar?n? Cuma namaz?na gitmemeye te?vik etmeye hakk? yoktur.

Soru 617: ?mam?n?n yalan konu?tu?u Cuma namaz?na kat?lmaman?n hükmü nedir?

Cevap: S?rf Cuma imam?n?n dedi?inin tersi ç?kmas?, onun yalan konu?tu?una delil olmaz; çünkü yanl?? söylemi?, hata veya tevriye [1] yapm?? olabilir. Dolay?s?yla, s?rf Cuma imam?n?n adaletten ç?kt???n? sanmakla kendini Cuma namaz?n?n bereketlerinden mahrum etmek yak??maz.

Soru 618: ?mam Humeyni (r.a) veya adil veliyy-i fakih taraf?ndan atanan Cuma imam?n?n adaletini ara?t?rmak cemaate farz m?d?r, yoksa adaletinin sabit olmas?nda Cuma imam? olarak atanmas? yeterli midir?

Cevap: Cuma imaml???na atanmas? onun adil oldu?una dair cemaate güven ve kesin bilgi verirse bu, ona uyman?n sahih olu?unda yeterlidir.

Soru 619: Camilerdeki cemaat imamlar?n?n güvenilir ulema taraf?ndan tayin edilmesi ve yine Cuma imamlar?n?n Müslümanlar?n veliyy-i emri taraf?ndan tayin edilmeleri, onlar?n adaletine ?ahadet say?l?r m?, yoksa onlar?n adaletlerini ara?t?rmak farz m?d?r?

Cevap: Cuma veya cemaat imaml???na atanmas? onun adaletine dair cemaate güven ve itminan verirse, bu miktarla yetinip namazda ona uyabilir.

Soru 620: Birisi cuma imam?n?n adaletinde ?üphe eder veya onun adil olmad???n? kesin olarak bilirse, k?ld??? namazlar? yenilemesi gerekir mi?

Cevap: Adaletinde ?üphe etmesi veya adil olmad???n? anlamas? namaz bittikten sonra olursa, k?ld??? namaz sahihtir ve yenilemesi farz de?ildir.

Soru 621: Avrupa ve di?er ülkelerde Müslüman üniversite ö?rencileri taraf?ndan düzenlenen ve i?tirak edenlerin ço?unlu?u ile imam? Ehl-i Sünnet'ten olan Cuma namaz?na kat?lman?n hükmü nedir? Bu durumda Cuma namaz? k?ld?ktan sonra ö?le namaz?n? k?lmak gerekir mi?

Cevap: Müslümanlar?n vahdet ve birli?ini korumak için ona kat?lman?n sak?ncas? yoktur.

Soru 622: Pakistan'?n ?ehirlerinin birinde k?rk y?ldan beridir Cuma namaz? k?l?n?yor ve ?imdi ba?ka birisi iki Cuma aras?nda ?er'î mesafeyi gözetmeksizin ba?ka bir Cuma namaz? k?ld?rmaktad?r ve bu da Müslümanlar?n aras?nda ihtilaf ç?kmas?na sebep oluyor. ?er'an bu amelin hükmü nedir?

Cevap: Müslümanlar?n aras?nda ihtilaf ç?karacak ve saflar?na tefrika dü?ürecek bir i?e sebep olmak caiz de?ildir. ?slâm'?n ?iarlar?ndan ve Müslümanlar?n saflar?n?n birli?inin mazharlar?ndan olan Cuma namaz? gibi amellerde böyle bir ?eye sebep olmak ise, daha kötüdür.

Soru 623: Ravilpendi ?ehrinin Caferilere ait olan merkez camisinin hatibi, tamirat sebebiyle Cuma namaz?n?n orada tatil olaca??n? ilan etti. ?imdi caminin tamir i?leri bitmi? durumda, ama bir sorunla kar??la?t?k. Dört kilometre ötede ba?ka bir camide Cuma namaz? k?l?n?yor. Aradaki bu mesafeyi göz önünde bulundurarak bu camide Cuma namaz? k?lmak sahih midir?

Cevap: ?ki Cuma namaz? aras?ndaki mesafe bir ?er'î fersah (5762,8 m.) miktar?nda olmazsa, sonra k?l?nan Cuma namaz? bat?ld?r. E?er ayn? zamanda ba?larlarsa, her ikisi de bat?ld?r.

Soru 624: Cemaatle k?l?nan Cuma namaz?n? münferit k?lmak sahih midir? ?öyle ki, Cuma namaz?n? cemaatle k?lanlar?n yan?nda onu münferit olarak k?lmak caiz midir?

Cevap: Cuma namaz?n?n s?hhatinin ?artlar?ndan biri de cemaatle k?l?nmas?d?r. Dolay?s?yla Cuma namaz?n?n münferit olarak k?l?nmas? sahih de?ildir.

Soru 625: Namaz?n? seferî olarak k?lmas? gereken bir kimsenin Cuma namaz? k?lan imam?n arkas?nda durarak namaz?n? cemaatle k?lmas? sahih midir?

Cevap: Seferî olan cemaatin Cuma namaz? k?lmas? sahihtir ve bu namaz ö?le namaz?n?n yerine yeterlidir.

Soru 626: Cuma namaz?n?n ikinci hutbesinde Müslümanlar?n imamlar?ndan biri olarak Hz. Fat?ma'n?n (s.a) ismini anmak farz m?d?r? Yoksa müstehap niyetiyle mi anmak gerekir?

Cevap: Müslümanlar?n imamlar? tabiri, Hz. Zahra-i Merziye'yi (s.a) kapsam?na almamaktad?r ve Cuma hutbesinde onun mübarek ismini anmak farz de?ildir; ancak “hay?r ve berekete vesile olsun” diye onun onurlu ismini anman?n sak?ncas? yoktur.

Soru 627: Cuma imam? Cuma namaz?ndayken, cemaat Cuma namaz? d???nda di?er bir farz namaz? k?lmak için ona uyabilir mi?

Cevap: Bunun sahih olmas? sak?ncal?d?r.

Soru 628: ?er'î ö?le vaktinden önce Cuma namaz?n?n hutbelerini okumak sahih midir?

Cevap: Cuma namaz?n?n hutbelerini, ö?le oldu?unda bitecek ?ekilde ö?leden önce okumak caizdir. Ancak ihtiyat gere?i hutbelerden bir miktar? ö?le vaktinde okunmal?d?r.

Soru 629: Cemaat, hutbelerin hiçbir bölümüne yeti?emezse ve namaz k?l?nd??? esnada sadece namaza yeti?erek imama uyarsa, namaz? sahih ve yeterli midir?

Cevap: Cuma namaz?n?n son rekât?n?n rükûunda yeti?erek bir rekâta kat?lsa bile, namaz? sahih ve yeterlidir.

Soru 630: ?ehrimizde Cuma namaz? ö?le ezan?ndan bir buçuk saat sonra k?l?n?yor. Acaba bu namaz ö?le namaz?ndan kifayet eder mi, yoksa ö?leyi de k?lmak gerekiyor mu?

Cevap: Cuma namaz?n?n vakti güne?in (tepeden) bat?ya do?ru kaymas?yla ba?lar. ?htiyat gere?i Cuma namaz? ö?lenin örfen ilk vakitlerinden yakla??k bir veya iki saat sonraya kadar geciktirilmemelidir.

Soru 631: Cuma namaz?na gidemeyen bir kimse, ö?le ve ikindi namaz?n? ilk vakitte k?labilir mi? Yoksa Cuma namaz?n?n bitmesini bekleyerek ondan sonra m? namaza ba?lamas? gerekir?

Cevap: Beklemek farz de?ildir. Ö?le ve ikindi namaz?n? ilk vakitte k?labilir.

Soru 632: Veliyy-i fakih taraf?ndan atanm?? olan imam?n sa?l?kl? ve haz?r oldu?u yerde geçici Cuma imam?n? Cuma namaz?n? k?lmaya görevlendirebilir mi? Ve kendisi de namazda ona uyabilir mi?

Cevap: Veliyy-i fakih taraf?ndan atanm?? olan imam?n naibinin Cuma namaz?n? k?ld?rmas?n?n ve veliyy-i fakih taraf?ndan atanm?? olan imam?n kendi naibine uymas?n?n sak?ncas? yoktur.

-----------

[1]- “Tevriye”, birkaç anlam? olan sözcük veya cümleyi karinesiz olarak muhatab?n anlamayaca?? ?ekilde uzak anlam?nda kullanmakt?r.