Dua ve Yakar???n Anlam?

Soru: Dua ve yakar???n anlam? nedir?

Cevap: Duan?n ruh ve hakikatini ve onun psikolojik e?itim etkilerini tan?mayan kimselerin dua konusunda çe?itli ele?tirici yakla??m ve itirazlar? vard?r.

Bazen ?öyle demektedirler: Dua uyutan ve uyu?turan bir etkendir; zira insanlar? faaliyet, tela? ve teknolojik aletlerden al?koyarak, onlar?n i?siz olmalar?na sebep olur!

Bazen de ?öyle demektedirler: Asl?nda dua etmek Allah’?n i?ine kar??mak de?il midir? Allah neyi uygun görürse, onu yapar. O’nun bize muhabbeti vard?r ve bizim iyili?imizi bizden daha iyi bilir. O halde neden sürekli kendi dileklerimizin yerine getirilmesini istemekteyiz?

Veya ?öyle demektedirler: Bütün bunlar bir yana, acaba duan?n Allah’?n kar??s?nda r?za ve teslim makam?yla bir ayk?r?l??? yok mudur?

Bu ?ekilde yakla??m ve itirazlarda bulunan kimseler, duan?n psikolojik, toplumsal, e?itimsel ve manevi etkilerinden gafil de?iller midir?

Dua ve yakar??? unutan bir toplum, istenmeyen toplumsal ve ruhsal tepkilerle yüz yüze kalacakt?r.

Me?hur bir psikologun deyimiyle: “Bir milletin duas?z olmas?, o milletin dü?ü? ve alçalmas?na e? de?erdir! Kendi bünyesinde dua ve yakar??? öldüren bir toplum, genellikle yok olmaktan ve fesattan korunamayacakt?r. Elbette ?u konuyu da unutmamak gerekir ki yaln?zca sabah dua edip, günün kalan saatlerinde vah?ice ya?aman?n bir anlam? yoktur. ?nsan?n, duan?n kendinde yaratt??? derin etkileri dikkate alarak her durumda ve sürekli O’na yönelmesi gerekmektedir.” [1]

Duan?n uyutucu ve uyu?turucu etkisinin oldu?una inanan kimseler, duan?n manas?n? anlamam??lard?r; zira duan?n manas?, vesilelerden ve do?al sebeplerden el çekip, bunlar?n yerine duaya ba?vurmak de?ildir. Tam tersine dua, var olan bütün vesilelerden istifade etmek için azami ölçüde gayret gösterip, elimizin yeti?medi?i ve ç?kmaza dü?tü?ümüz durumlarda müracaat etti?imiz bir dayanakt?r. Böylelikle Allah’a yönelip dayanarak, ümit ruhunu ve hareketlili?ini kendimizde icat ederek, o bitmek bilmeyen büyük kaynaktan yard?m talebinde bulunuruz.

Sonuç itibariyle dua, do?al etkenlerin yerindeki unsurlar için de?il, ç?kmaza dü?ülen ve ula??lmas?nda güçlük çekilen yerlere mahsustur.

“Dua ve yakar?? bu ?ekliyle dinginlik icat eder, bir çe?it hayret uyand?ran deruni (bat?ni) bütünlük (besatet) arz eden insan beyninin faaliyetlerini ve bazen kahramanl?k ruhiyesini harekete geçirerek, yaln?zca kendine has olan son derece belirgin alametleriyle kendini gösterir. Safal? bak??, metin davran??, içsel ve bütünlük arz eden bir mutluluk, yakin dolu bir görünüm, hidayete ula?ma kabiliyeti ve ayn? ?ekilde hadiselerle yüz yüze gelme, bunlar?n hepsi, bizim ruhumuzun derinliklerindeki sakl? bir hazinenin varl???ndan haber vermektedir. Bu kudretlerin gölgesinde geri kalm?? ve az kabiliyetli bir toplum bile akli ve ahlaki gücünü çok daha iyi kullanarak, bu güçlerden daha fazla istifade edebilir. Ancak müteessifane dünyam?zda duan?n gerçek yüzünü tan?yan kimseler son derece azd?r.” [2]

Buraya kadar söylediklerimiz “Dua, r?za ve teslimin kar??s?ndad?r” diyenlerin ?üphe ve sorular?n?n cevab?d?r ki aç?kl??a kavu?mu? oldu; zira dua yukar?da aç?kland??? üzere bir çe?it bitmek ve tükenmek bilmeyen Allah-u Teâlâ’n?n feyzini daha çok elde etme kabiliyetidir.

Ba?ka bir ifadeyle insan dua vesilesiyle Allah’?n feyzini daha çok derk etme liyakatini kendinde bulur. Aç?kt?r ki tekâmül için çabalamak ve daha çok lay?k olmay? elde etmek yarat?l?? kanunlar? kar??s?nda muhalefet de?il, belki teslim olman?n kendisidir.

Bütün bunlar bir kenara, “Dua” bir çe?it ibadet, huzu ve kulluktur ve insan, duan?n vesilesiyle Allah’a yepyeni bir e?ilim kazan?r ve bütün ibadetlerin insan?n terbiyesinde bir etkisi oldu?u gibi duan?n da böyle bir etkisi vard?r.

“Dua, Allah’?n i?ine kar??makt?r! Allah neyi faydal? görürse, onu yapar” diyenlerin sözüne gelince, bu kimseler ?lahi bah?i?in t?pk? lay?k olma ve kabiliyetlere göre taksim edildi?ine teveccühleri yoktur; kabiliyet ve liyakatin çoklu?u oran?nda insan ilahi ba???la nasiplenir.

Bunun için ?mam Sad?k’?n (a.s) ?öyle buyurdu?unu görmekteyiz: “Allah-u Teâlâ’n?n nezdinde öyle makamlar vard?r ki dua olmaks?z?n o makama kimse ula?amaz” [3]

Bilim adamlar?ndan biri ?öyle demektedir: “Dua etti?imiz zaman kendimizi bütün kâinat? birbirine kenetleyen, bitmek tükenmek bilmeyen güçle birle?tirmekteyiz.” [4]

Ve ba?ka bir yerde ?öyle demektedir: “Niçin günümüzün en yeni ilimi yani psikoloji, peygamberlerin ö?retilerini ö?ütlemektedir? Çünkü psikologlar duan?n, namaz ve dine sa?lam bir iman?n, rahats?zl?klar?m?z?n yar?s?n?n olu?mas?na sebep olan korku ve heyecan? ortadan kald?rd???n? ke?fetmi?lerdir.” [5]

-----------------

[1]- Niyaye?, ünlü psikolog ve doktor “Alexis Carel”?n yaz?s?.

[2]- Niyaye?, Alexis Carel.

[3]- Kâfi, c. 2, s. 338, Bab-? Fezail-i Dua, 3. hadis.

[4]- Ain-i Zindigi, s. 156.

[5]- Ain-i Zindigi, s. 152; Tefsir-i Numune, 639/1.