?slamî Ya?am Tarz?nda Bo? Vakitler - 3

…

Bismillahirrahmanirrahim

Yolculuk ve Gezi

Kur’an-? Kerim’de geçen birçok ayette ilahi mucizeler ve ni?anelerin mü?ahede edilmesi, din dü?manlar?n?n ve peygamberleri yalanlayanlar?n nas?l bir ak?bete u?rad?klar? ve günahkârlar?n hüsran dolu sonunun görülmesi için yeryüzünde yolculuk edilip gezilmesi ça?r?s? yap?lm??t?r.

Kur’an-? Kerim, yeryüzünde gezmenin varl?k gerçeklerini daha iyi anlamaya vesile olaca??na i?aret etmektedir. Eski tarihi eserleri ve geçmi?tekilerden geriye kalm?? kal?nt?lar? görmek ibret al?nmas?na ve insan?n kendi ak?beti hakk?nda daha fazla dü?ünmesine vesile olur. Burada ilgili baz? ayetleri zikrediyoruz:

“Sizden önce(ki milletlerin ba??ndan) nice olaylar gelip geçmi?tir. Yeryüzünde gezin dola??n da yalanlayanlar?n sonunun nas?l oldu?unu bir görün.” [1]

“Yeryüzünde gezip dola?mad?lar m? ki, (gerçe?i) dü?ünecek kalpleri, (hakk?n sesini) i?itecek kulaklar? olsun?! Çünkü gerçekte gözler de?il, gö?üslerdeki kalpler (kalp gözleri) kör olur.” [2]

“De ki: Yeryüzünde dola??n da suçlular?n sonunun nas?l oldu?una bir bak?n.” [3]

“De ki: Yeryüzünde dola??n da Allah’?n ba?lang?çta yaratmay? nas?l yapt???na bak?n. Sonra da (ayn? ?ekilde) sonraki yaratmay? da yapacakt?r. (Dünyay? yaratt??? gibi ahiret yurdunu da ayn? ?ekilde yaratacakt?r). ?üphesiz Allah’?n gücü her ?eye hakk?yla yeter.” [4]

“Onlar, yeryüzünde gezip de kendilerinden öncekilerin ak?betlerinin nice oldu?una bakmad?lar m?? Ki onlar, kendilerinden daha güçlü idiler; yeryüzünü kaz?p alt üst etmi?ler, onu bunlar?n imar ettiklerinden daha çok imar etmi?lerdi. Peygamberleri, onlara da nice aç?k deliller getirmi?lerdi. Zaten Allah onlara zulmedecek de?ildi; fakat onlar kendi kendilerine zulmetmekteydiler.” [5]

Hz. Peygamber (s.a.a) bir hadisinde yolculuk ve gezmenin, bedensel sa?l?k ve ekonomik kazan?ma vesile olaca??n? ?u ?ekilde ifade buyurmu?tur: “Yolculuk edin ki s?hhat bulas?n?z; yolculuk edin ki kazanç sa?layas?n?z.” [6]

?mam Ali’ye (a.s) mensup bir divanda o hazret yolculu?un önemine dair ?öyle buyurmu?tur: “Yüceli?i aramak için vatan?ndan ç?k ve yolculuk et; zira yolculukta be? fayda var: Üzüntüden kurtulu?, mai?et sa?lama, ilim ö?renme, adap edinme ve büyük insanlarla arkada?l?k kurmak.”

S?lay? Rahim

Bo? zamanlar? geçirmenin en güzel ve de?erli yollar?ndan biri akraba ziyaretleri ve dostlarla bulu?makt?r. ?slam dini toplumsal temellerin güçlenmesi ve korunmas? için akrabal?k ili?kileri anlam?na gelen s?lay? rahim konusuna büyük önem vermi?, onun için maddi-manevi birçok bereket saym??t?r. Do?al olarak günlük çal??ma ve i? saatlerinde bu dini ve insani görevi yerine getirme imkân? bulunmamaktad?r. Dolay?s?yla bo? zamanlar bu i?i yapmak için en uygun zamanlard?r. Bu konuda gelmi? olan yüzlerce ayet ve rivayet aras?ndan sadece birkaç rivayeti zikretmekle yetinece?iz.

?mam Ali (a.s) ?öyle buyuruyor: “Dindarlar?n birtak?m alametleri vard?r ki bunlarla tan?n?rlar: Do?ru konu?mak, emaneti yerine ula?t?rmak, ahde vefa etmek, akrabalarla ili?ki halinde olmak ve …” [7]

?mam Muhammed Bâk?r (a.s) ?öyle buyuruyor: “Akrabalarla ili?ki; amelleri temizler, mallar? geli?tirir, belalar? defeder, hesab? kolayla?t?r?r ve ömrü uzat?r.” [8]

?mam Cafer-i Sad?k (a.s) ?öyle buyuruyor: “Akrabalarla ili?ki; ahlak? güzelle?tirir, eli aç?k k?lar, nefsi temizler, r?zk? art?r?r ve eceli geciktirir.” [9]

Allah’a ?badet

Kur’an-? Kerim aç?s?ndan Allah’a ibadet ve kulluk insan yarat?l???n?n as?l hedefidir. Nitekim ayette bu gerçek aç?k ?ekilde ifade edilmi?tir:

 “?üphesiz ben insanlar? ve cinleri bana ibadet etsinler diye yaratt?m.” [10]

Sonuçta kendi yarat?l?? felsefesi do?rultusunda hareket etmek isteyen bir insan, vaktinin tamam?n? Allah’a ibadet ve kullukla geçirmelidir. Elbette ibadet ve kulluk sadece f?khi aç?dan tan?mlanm?? ibadetler anlam?na gelmez. ?nsan, ilahi amaç ta??mas? ve Allah’a yak?nla?ma niyeti do?rultusunda olmas? ?art?yla yemek, içmek ve e?lenmek gibi insani i?lerini de ibadet sayabilir. Bununla birlikte sünnet namaz?, baz? dua ve zikirleri okumak, müstehap oruç tutmak, Kur’an ayetleri üzerinde daha fazla dü?ünmek vb. özel ibadetler, bo? zamanlar? dolduracak en uygun i?lerden olabilir.

?mam Ali (a.s) bir duas?nda Yüce Allah’tan ?öyle istiyor: “Allah’?m! Bana, yarat?lm?? oldu?um ?eye ula?mam için feragat/f?rsat ver.” [11]

Nefsi Hesaba Çekmek

Bo? zamanlarda rahat bir kafayla yapabilece?imiz en güzel i?lerden birisi, günlük veya geçmi?teki amellerimizin hesab? ile me?gul olmakt?r. ?nsan bazen kendisini öylesine gündelik faaliyetler ve i?lere kapt?r?r ki ya?am?n?n as?l amac?n? unutur. Hatta günler geçip gitti?i halde bir kez olsun her insan?n ya?am?nda olmas? gereken en temel sorular?n muvacehesinde kendi analizini yapmak bir tarafa dursun, bu sorular akl?na bile gelmez.

“Nereden geldim? Ne için geldim? Neden geldim? Nereye gidiyorum? Bu yolu nas?l kat etmeliyim? Bu yolun gereksinimleri ve az??? nedir? Bu yoldaki arkada?lar?m kimlerdir? Bu yolun e?k?yas? kimlerdir ve nerededirler?”

Bu gibi sorular her insan?n gündeminde olmal?d?r ve bo? zamanlar?n bir bölümünü bu tür sorular üzerinde dü?ünmeye ay?rmak, yap?lacak en güzel i?lerden biridir. ?mam Ali (a.s) ?öyle buyuruyor: “?nsana, kendisini me?gul edecek hiçbir i? olmad??? bir zamanda nefsini hesaba çekmesi, gecesinde ve gündüzünde kazand??? ve kaybetti?i üzerinde dü?ünmesi ne kadar da çok yak???r.” [12]

Bir ba?ka hadisinde ise, “Dindar bir ki?inin zaman?n? üçe böldü?ünü; bir bölümünü Rabbiyle münacat ederek geçirdi?ini, bir bölümünü helal ve güzel olan lezzetlere ay?rd???n? ve bir bölümünde ise, nefsini hesaba çekmekle me?gul oldu?unu” buyurmu?tur. [13]

Bununla ilgili olarak ?mam Cafer-i Sad?k (a.s) ?öyle buyuruyor: “Her Müslüman en az?ndan haftada bir kez kendisini gündelik i?lerden soyutlamal?; dini terbiyesi ile ilgili konular? özellikle dikkat-i nazara almal?, dini meselelerinin pe?inde olmal? ve iphamlar?n? gidermelidir.”

“Haftada [hiç olmazsa] Cuma gününde dininin emri ve onun hakk?nda sormak için kendisine vakit ay?rmayan Müslüman?n vay haline!” [14]

Ahmed Hüseyin ?ER?FÎ

--------

[1]- Ali ?mran 137; ayr?ca bkz. En’am, 11 ve ?brahim, 36.

[2]- Hac, 46.

[3]- Neml, 69.

[4]- Ankebut, 20.

[5]- Rum, 9; ayr?ca bkz. Yusuf 109, Fat?r 44, Mümin 21, 22 ve 82, Muhammed 10.

[6]- Biharu’l Envar, c.73, s.221.

[7]- el-Kâfi, c.2, s.239.

[8]- el-Kâfi, s.150.

[9]- el-Kâfi, s.151.

[10]- Ben cinleri ve insanlar? sadece bana kulluk etsinler diye yaratt?m. (Zariyat 56).

[11]- ?bn-i Ebi’l-Hadid, ?erh-i Nehcü’l Bela?a, c.2, s.348, no. 989.

[12]- Tasnif-u Gureru’l Hikem ve Dureru’l Kelim, s.236, no. 4749.

[13]- Nehcü’l Bela?a, K?sa Sözler, no. 390.

[14]- ?eyh Saduk, el-Hisal, c.2, s.393.