Ruh Hakk?nda 6 Soru

Bismillahirrahmanirrahim

Soru: Ruh, nefs ve ak?l hakk?nda kafama tak?lan ?u sorulara cevap vermenizi istirham edece?im?:

1- Ruh nedir?

2- Ruhlar?n yarat?l??? nas?ld?r?

3- Acaba ruhlar bedenlerden önce mi yarat?lm??t?r?

4- ?nsanlar?n ruhlar? birbiriyle farkl? m?? Örne?in Peygamberler ve imamlar?n ruhlar?yla ba?kalar?n?n ruhlar? aras?nda bir fark var m??

5- Acaba hayvanlar ve bitkilerde de ruh var m?d?r? Onlar?nkiyle insanlarda bulunan ruhlar aras?nda bir fark var m??

6- Ruh ve nefs ayn? ?ey mi?

Cevap: Sayg?de?er karde?im, çok a??r sorular sormu?sunuzdur. Elbette bendeniz bu gibi sorulara kesin cevaplar verebilecek durumda de?ilim. Ancak kendi kapasitemizde cevaplamaya çal???rsak ?öyle diyebiliriz.

1- Ruhun hakikatinin ne oldu?u malum de?ildir. ?slam filozof ve bilginleri ço?unlukla ruhlar?n madde ötesi varl?klar oldu?unu söylemektedirler ki böyle de olmas? daha do?rudur. Ancak bu madde ötesi varl?klar?n hakikati nedir? Bunun da kesin ve bilimsel bir tan?m? yap?lmam??, sadece özellikleriyle tan?mlanmaya çal???lm??t?r. Genellikle maddi varl?k; mekân?, hacmi, a??rl??? ve zaman? olan varl?k diye tan?t?l?r. Madde ötesi varl?k ise bütün bu özelliklerden soyut bir varl?k olarak tan?mlanmaktad?r. Onun has özelliklerinden ise ilmin özü olmak, de?i?mezlik, yani de?i?im üstü ve zaman üstü olmak zikredilmektedir. Elbette madde ötesi varl?klar ise ikiye ayr?lmaktad?r:

a) Maddeden büsbütün ba??ms?z olan varl?klar.

b) Fiil aç?s?ndan maddeye muhtaç olan varl?klar.

Biz insanlar?n ve keza bütün canl?lar?n ruhlar? bu ikinci k?s?m madde ötesi varl?klardand?r. Yani bizim ruhlar?m?z, fiil aç?s?ndan (ki hareket etmek, duymak, görmek, bilmek ve benzeri ?eylerdir) bedenden ibaret olan maddeye muhtaçt?r ve ölüm ile bu maddi bedenden bu aç?dan da ba??ms?z hale gelmektedir. Melekler gibi tam anlamda ba??ms?z olan madde ötesi varl?klar ise kendi fiillerinde bir maddeye muhtaç olmayan varl?klard?r.

2- 3- Ruhlar?n yarat?l??? da ihtilafl? bir konudur. Bu konuda üç görü? var âlimler aras?nda. Bir görü?e göre ruhlar önceden yarat?lm?? ve ruhlar âlemi veya zer âlemi diye bilinen yerde onlardan ahit al?nm?? ve her kes orada verdi?i ahde ve kabulüne göre bu dünyada ya?amaktad?r. Kur'an'da geçen "Ben sizin Rabbiniz de?il miyim?" ?eklindeki ?lahi hitap ve ruhlar?n "Evet" diye cevap vermeleri burada gerçekle?mi?tir. Baz?lar? cevaplar?nda samimi, baz?lar? ise yalandan evet demi?lerdir. 

?kinci görü? ?udur ki öyle bir âlem yoktur. Ruhlar bedenlerle birlikte e? zamanl?, ama ayr? olarak yarat?lmakta ve bedenlere dâhil edilmektedir.

Üçüncü görü?te de ruhlar âlemi diye bir âlemin olmad??? dü?üncesi hâkimdir. Bu görü?e göre ruhlar?n yarat?l??? bedenle birlikte ve iç içe cismani olarak ba?lamakta, ama ilerledikçe, tekâmül ettikçe bedenden soyutla?makta ve beden öldükten sonra da tecerrüd hayat?na ama bu sefer, (Berzah âlemine ait ve ?ekli cismani bedenine benzeyen) latif bir misali bedenle devam etmektedir.

?kinci ve üçüncü görü?e sahip olanlar Kur'an'daki söz konusu soru ve cevaba (kalu-bela) gelince diyorlar ki bu f?tri bir olayd?r. Yani Allah-u Teâlâ insanlar? öyle bir ?ekilde yaratm??t?r ki e?er onlardan "Ben sizin Rabbiniz de?il miyim" diye sorulursa, "Evet" cevab? verirler. Yani insanlar asaleten tevhid f?trat? üzere yarat?lm??lard?r. Tabi her görü?ün kendine göre delilleri vard?r. Fakat onlar? aç?klamak uzun sürer.     

4- Hadislerden anla??lan ruhlar?n aras?nda ve hatta onlar?n özünü olu?turan ham maddeleri aras?nda farkl?l???n olu?udur. Bu aç?dan peygamberlerin ve imamlar?n ruhlar?n?n daha temiz nurlardan yarat?ld???na dair hadisler mevcuttur. Belki de bu farkl?l?k, Allah-u Teâlâ’n?n insanlar?n gelece?ine dair sahib oldu?u ilme dayanmaktad?r. Nitekim Ehl-i Beyt imamlar?ndan gelen Nüdbe duas?nda peygamberlerin ve imamlar?n dünyaya gelmeden bile seçilmi? olmalar?n?n s?rr?n?n onlar?n ahitlerine vefa edeceklerinin Allah-u Teâlâ taraf?ndan önceden bilini?ine ba?lanmaktad?r. Velhas?l bu husus da çok ince bir husustur. Ancak ?u kesindir ki, insanlar?n ruhlar?n?n farkl? olu?u veya olmay??? asla Allah'?n adaletiyle çeli?memekte ve Allah hiçbir kuluna verdi?inden fazla yük yüklememekte ve verdi?inden fazlas?yla sorumlu tutmamakta ve hiçbir kimseyi hak etmedi?i makama gereksiz olarak getirmemekte ve hiçbir kimseye hak etti?inden fazla ceza vermemektedir.

5- Hayvanlar ve bitkilerde de ruh vard?r. Ancak onlar?n ruhlar?n?n dünya âlemine yans?yan boyutu insan?n ve keza cinlerin dünya hayat?na yans?yan boyutundan çok farkl?d?r. Bu aç?dan da onlar insan?n ve cinnin sorumlulu?undan muaf tutulmu?lard?r. Ancak k?yamet gününde her ?ey daha canl? ve nat?k olacakt?r.

6- Nefis ile ruh bir varl?kt?r. Nefis ruhun bedenle beraber oldu?u süredeki istekler boyutudur.[1]